Hoewel het weer inmiddels is omgeslagen en er onstuimige buien over ons land trekken zijn de gevolgen van de warme zomer op het wad nog steeds zichtbaar. Zo heeft er niet alleen massale kokkelsterfte plaatsgevonden, maar ook het zeegras bij Griend heeft last gehad van de hitte en zonnestraling. Met blijvende gevolgen.

Een maand geleden floreerde het in maart aangeplante groot zeegras nog. De planten groeide in sommige proefplots in hoge dichtheden en de eerste zaadproductie was al zichtbaar. Een maand later is het een compleet ander aangezicht. De frisgroene bladeren van met name de plots met hoge plantdichtheden zijn bruin geworden en staan op het punt van afsterven. Omdat droogvallend groot zeegras een éénjarige plant is kunnen de planten deze schade ook niet meer repareren: alle energie zou op dit moment moeten gaan naar de zaadproductie in plaats van naar de aanmaak van nieuw blad. De planten zijn dus langzaam aan het verpieteren. Dat doen droogvallende groot zeegrasplanten elk jaar, maar nu dus al een dikke maand eerder dan normaal. En dat heeft ook schadelijke gevolgen voor volgend jaar: de zaadstengels die nu vol zaad zouden moeten zitten zijn leeg. Zaadproductie is gestopt en de zaden dit al aan het rijpen waren zijn weggerot. Dat betekent geen zaden voor volgend jaar.

Omdat het hier gaat om kleinschalige proefplots zijn de gevolgen gelukkig te overzien omdat deze populatie waarschijnlijk toch te klein is om zichzelf in stand te houden. Maar  dat betekent waarschijnlijk wel dat er volgend jaar weer zaad geplant moet worden om het veld in stand te kunnen houden. Gelukkig lijken de losse planten buiten de proefvlakken minder last te hebben gehad van de warmte.

Interessant genoeg zijn de effecten van de hittegolf júist te zien bij de planten die in clusters groeien, met meer dan 10 planten per vierkante meter. Dat zijn de doeldichtheden, die ook ecologisch gezien relevant zijn. Zeegrassen zijn biobouwers, en dat is juist in deze clusters te zien. Als de planten in hoge dichtheden staan remmen ze de stroming en kan fijn zand en slib uitzakken. Het gevolg? De plantenclusters hebben over de zomer heen flinke heuveltjes gevormd (>5 cm) waardoor ze elk tij ook echt droog kwamen te liggen. De losse planten daarentegen stonden permanent in een laagje water waardoor ze minder last hebben gekregen van uitdrogingsverschijnselen. Daarnaast vangen hoge plantdichtheden niet alleen fijn zand in, maar ook organische stofdeeltjes die in het water zweven. Door de warmte wordt de afbraak van organisch stof in het sediment verhoogd en wordt het zeegras  blootgesteld aan giftige afvalproducten zoals sulfide (rotte eierenlucht). In de ‘zeegrasbulten’ hebben we tot wel 9x zoveel sulfideproductie gemeten als ernaast. De hoge plantdichtheden hebben dus last gehad van dubbele stress: uitdroging en sulfide-blootstelling!

De biobouweffecten van zeegrassen pakken normaal positief uit en zorgen er zelfs voor dat ze kunnen groeien op locaties die normaal niet zo geschikt zijn. Opvallend genoeg pakken deze biobouweigenschappen onder deze extreme weersomstandigheden juist negatief uit. Voor de planten met slechte afloop, maar wetenschappelijk gezien wel erg interessant.